Η εταιρική μορφή της Ιδιωτικής Κεφαλαιουχικής Εταιρείας (ΙΚΕ), φαίνεται να κερδίζει έδαφος σε σχέση με τις Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) που είναι ο παρεμφερής τύπος εταιρείας. Ο λόγος είναι η απλότητα τόσο όσον αφορά τη σύσταση όσο και τις κατά περίπτωση διατυπώσεις, κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους. Επιπλέον, η ΙΚΕ σχεδιάστηκε από την αρχή σε μία κατά το δυνατόν αντιγραφειοκρατική βάση, γεγονός που από μόνο του την καθιστά ελκυστική εταιρική μορφή. Ασφαλώς υπάρχουν και άλλα πλεονεκτήματα, όπως το μηδενικό κεφάλαιο, η δυνατότητα ύπαρξης εξωκεφαλαιακών ή εγγυητικών εισφορών κτλ.

Ίδρυση: Όσον αφορά την ίδρυση της ΙΚΕ έχουν εισαχθεί κάποιες απλουστεύσεις σε σχέση με την ίδρυση ΕΠΕ με σημαντικότερη τη δυνατότητα σύστασης χωρίς συμβολαιογραφικό έγγραφο. Από τα μέσα του 2018 μπορεί να γίνει η σύσταση ΙΚΕ επιχείρησης και μέσω της πλατφόρμας της Ηλεκτρονικής Υπηρεσίας Μίας Στάσης (e-ΥΜΣ), χωρίς τη μετάβαση σε οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία. Το καταστατικό της καταρτίζεται κατά κανόνα με ιδιωτικό συμφωνητικό. Δεν απαιτείται παράσταση δικηγόρου. Απαιτείται σύμπραξη συμβολαιογράφου μόνο όταν το επιβάλλει ειδική διάταξη του νόμου ή όταν εισφέρεται στην εταιρεία ακίνητο. Το αρχικό κεφάλαιο δεν επιβαρύνεται με φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίου, παρά μόνο τυχόν μελλοντικές αυξήσεις κεφαλαίου υπόκεινται σε φόρο 0,2% (από 11/12/2023).

*Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε ότι και για εκείνες τις επιχειρήσεις που από το νόμο εξακολουθεί να προβλέπεται η υποχρέωση ειδικής άδειας λειτουργίας, μπορεί να πραγματοποιηθεί η ίδρυση τους πριν την έκδοση της σχετικής άδειας. Ωστόσο, υποχρεούνται να προβούν στην έκδοση της άδειας αυτής πριν την έναρξη εργασιών της εταιρείας.

Επωνυμία: Η επωνυμία σχηματίζεται από το όνομα του ενός ή περισσοτέρων εταίρων ή από το αντικείμενο της επιχείρησης που ασκεί ή από άλλες λεκτικές ενδείξεις και πρέπει να περιέχονται σε κάθε περίπτωση ολογράφως οι λέξεις Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία ή σε συντομογραφία Ι.Κ.Ε. Εάν η εταιρεία είναι μονοπρόσωπη, στην επωνυμία συμπεριλαμβάνονται οι λέξεις «Μονοπρόσωπη Ι.Κ.Ε.». Επίσης, η επωνυμία μπορεί να αποδίδεται με λατινικούς χαρακτήρες ή σε ξένη γλώσσα, ενώ το καταστατικό μπορεί να είναι και σε άλλη γλώσσα.

Διάρκεια: Η διάρκεια της εταιρείας είναι υποχρεωτικά ορισμένου χρόνου. Αν δεν ορίζεται στο καταστατικό χρόνος, η εταιρεία διαρκεί για 12 έτη. Ο χρόνος μπορεί να παραταθεί με απόφαση των εταίρων.

Κεφάλαιο:
– Στο κεφάλαιο μπορεί να συμμετέχει ένας ή πολλοί εταίροι.
– Αποσυνδέεται η εταιρική μορφή από το κεφάλαιο.
– Δεν απαιτείται ελάχιστο κεφάλαιο.

Η νέα εταιρική μορφή ανταποκρίνεται και στον διαχωρισμό των λειτουργιών των εταίρων μέσα στην επιχείρηση. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν εταίροι που εισφέρουν μετρητά, περιουσιακά στοιχεία, εταίροι που ασχολούνται με την καθημερινή δραστηριότητα (προσφορά εργασίας), εταίροι που εισφέρουν φερεγγυότητα, παρέχουν εγγυήσεις ατομικές ή εμπράγματες, εταίροι που εισφέρουν ειδικές γνώσεις και επιστημονικές ικανότητες. Έτσι, μία Ι.Κ.Ε. μπορεί να μείνει και χωρίς καθόλου κεφάλαιο, π.χ. μετά από απρόβλεπτη μείωση κεφαλαίου, χωρίς αυτό αυτομάτως να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την εταιρία, π.χ. όταν έχει ακόμα εξωκεφαλαιακές εισφορές.

Εξωκεφαλαιακές εισφορές και αποτίμηση: Επιτρέπονται οι εξωκεφαλαιακές εισφορές που συνίστανται σε παροχές που δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο κεφαλαιακής εισφοράς, όπως απαιτήσεις που προκύπτουν από ανάληψη υποχρέωσης εκτέλεσης εργασιών ή παροχής υπηρεσιών. Η αξία των εισφορών αυτών που αναλαμβάνονται, είτε κατά τη σύσταση της εταιρείας είτε και μεταγενέστερα, καθορίζεται στο καταστατικό.

Δεδομένου ότι η ΙΚΕ είναι η μοναδική εταιρική μορφή στην οποία επιτρέπονται εξωκεφαλαιακές εισφορές, στην πράξη μέχρι σήμερα πολύ λίγες εταιρείες το έχουν επιλέξει, λόγω της ασάφειας της σχετικής νομοθεσίας και δεδομένου ότι οι εξωκεφαλαιακές εισφορές δεν αποτιμώνται από κάποια εκτιμητική επιτροπή, αλλά η αξία και το είδος των εισφορών αυτών καθώς και οι επιμέρους λεπτομέρειες που σχετίζονται με αυτές αποτελούν αντικείμενο συμφωνίας των εταίρων και πρέπει να προσδιορίζονται με ακρίβεια στο καταστατικό.

Έδρα: Η ΙΚΕ έχει έδρα τον δήμο, που ορίζεται στο καταστατικό. Υπάρχει δυνατότητα μεταφοράς της έδρας σε άλλο κράτος-μέλος. Επίσης, η ΙΚΕ διέπεται από το Ελληνικό δίκαιο, εφόσον είναι καταχωρημένη στο ΓΕΜΗ, ακόμη και αν η καταστατική έδρα βρίσκεται στο εξωτερικό. Επομένως, έχει τη δυνατότητα το κέντρο διοίκησής της να βρίσκεται σε άλλο κράτος πέραν της Ελλάδος και να ιδρύει δευτερεύουσες εγκαταστάσεις στο εσωτερικό ή την αλλοδαπή.

Προστασία εταίρων: Έχει τα πλεονεκτήματα των κεφαλαιουχικών εταιρειών Α.Ε. και ΕΠΕ. Πιο συγκεκριμένα:

Ευθύνη εταίρων έναντι του δημοσίου: Σύμφωνα με το άρθρο 50 του ΚΦΔ (ν. 4174/2013) αν κατά το χρόνο διάλυσης της ΙΚΕ δεν έχουν εξοφληθεί όλες οι φορολογικές της υποχρεώσεις, περιλαμβανόμενων των παρακρατούμενων και επιρριπτόμενων φόρων, θεμελιώνεται η, αλληλέγγυα με την ΙΚΕ, ευθύνη των εταίρων της με ποσοστό συμμετοχής μεγαλύτερο του 10% και μέχρι του ποσού των αναληφθέντων κερδών ή απολήψεων σε μετρητά ή σε είδος λόγω της ιδιότητας τους ως εταίροι της ΙΚΕ κατά τα τρία (3) τελευταία έτη προ της λύσης της ΙΚΕ. Τοιαύτη ευθύνη υπέχουν και όσοι υπήρξαν εταίροι της ΙΚΕ στο παρελθόν, με ποσοστό συμμετοχής μεγαλύτερο του 10% κατά τα τρία (3) τελευταία έτη πριν τη λύση της ΙΚΕ, εφόσον όμως η οφειλή αφορά την περίοδο, στην οποία τα εν λόγω πρόσωπα ήταν εταίροι.

Ευθύνη εταίρων έναντι τρίτων ιδιωτών: Με την εξαίρεση των εταίρων που παρέχουν εγγυητικές εισφορές στην Ι.Κ.Ε., οι λοιποί εταίροι ευθύνονται αποκλειστικά με την εισφορά τους κατά την είσοδό τους στην εταιρεία (άρθρο 43 παρ. 2 ν. 4072/2012).

Ευθύνη διαχειριστών έναντι του δημοσίου: Κατά το χρόνο διάλυσης ή συγχώνευσης της ΙΚΕ, ο διαχειριστής της ΙΚΕ ευθύνεται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή του φόρου, των τόκων και των προστίμων που οφείλονται από την ΙΚΕ, καθώς και του φόρου που παρακρατείται, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης τους. Επίσης, ευθύνεται προσωπικώς και αλληλεγγύως για τους παρακρατούμενους φόρους, το ΦΠΑ και όλους τους επιρριπτόμενους φόρους, και κατά τη διάρκεια λειτουργίας της ΙΚΕ.

Διαχείριση και εκπροσώπηση: Όργανα της εταιρείας είναι η συνέλευση των εταίρων και ο/οι διαχειριστής/ές. Ο διαχειριστής μπορεί να μην είναι εταίρος. Η συνέλευση μπορεί να πραγματοποιηθεί και από απόσταση μέσω τηλεδιάσκεψης. Οι διαχειριστές ευθύνονται προσωπικά, αστικά και ποινικά απέναντι σε φορολογικούς και ασφαλιστικούς φορείς. Οι ΙΚΕ υποχρεούνται στην τήρηση βιβλίου εταίρων και ενιαίου βιβλίου πρακτικών συνελεύσεων και διαχείρισης. Τα βιβλία είναι αθεώρητα και μπορούν να τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή.

Δημοσιότητα – δημοσιεύσεις: Απαραίτητη προϋπόθεση κατά τη σύσταση είναι η ύπαρξη ιστοσελίδας και όλες οι δημοσιεύσεις γίνονται σε αυτή και στο ΓΕΜΗ, χωρίς δημοσίευση στο ΦΕΚ. Η ύπαρξη ιστοσελίδας και οι πληροφορίες που αναρτώνται σε αυτήν ενισχύει την εταιρική διαφάνεια και κατ’ επέκταση ενισχύει την ασφάλεια των συναλλαγών και την προστασία των συναλλασσομένων.

Λογιστική παρακολούθηση: Τηρεί υποχρεωτικά διπλογραφικά βιβλία (Γ’ Κατηγορίας), όπως οι Α.Ε. και οι ΕΠΕ, ως αντιστάθμισμα για την περιορισμένη ευθύνη των προσώπων, που συμμετέχουν σε αυτές, με το να υπάρχει η μέγιστη διαφάνεια στις οικονομικές συναλλαγές, η οποία επιτυγχάνεται με το διπλογραφικό σύστημα.

Φορολογία:

• Ισχύει το ίδιο φορολογικό καθεστώς με τις Α.Ε. και ΕΠΕ. Ο φόρος μερισμάτων είναι 5%.
• Ο συντελεστής φορολογίας κερδών είναι 22%.
• Η αμοιβή του διαχειριστή φορολογείται ως εισόδημα μισθωτής εργασίας.
• Πριν από τη διανομή αφαιρείται το 1/20 για σχηματισμό τακτικού αποθεματικού.

Ασφαλιστικές εισφορές: Η νομοθεσία ορίζει πως οι εταίροι των ΙΚΕ δεν έχουν ασφαλιστικές υποχρεώσεις. Παρόλα αυτά οι διαχειριστές ΙΚΕ έχουν εισφορές στις αμοιβές διαχείρισης (αν λαμβάνουν). Το ελάχιστο ποσό εισφορών μηνιαίως είναι 238,22 ευρώ από 1/1/2024.

Μητρώο Πραγματικών δικαιούχων: Από την ημερομηνία σύστασης μέσα σε 60 ημέρες, θα πρέπει να υποβληθεί δήλωση για το Μητρώο Πραγματικών δικαιούχων. Το Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων είναι ένα ηλεκτρονικό μητρώο το οποίο έχει δημιουργηθεί, μέσω διαδικτυακής ηλεκτρονικής εφαρμογής και τηρείται στην ΑΑΔΕ. Σε αυτό, όλες οι νομικές οντότητες που έχουν έδρα στην Ελλάδα ή ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, υποχρεούνται να καταχωρούν τα απαιτούμενα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων τους. Πραγματικός δικαιούχος θεωρείται κάθε φυσικό πρόσωπο στο οποίο πραγματικά ανήκει ή το οποίο ελέγχει πραγματικά μία εταιρική οντότητα ή για λογαριασμό του οποίου διεξάγονται συναλλαγές μιας εταιρείας.

Τέλος επιτηδεύματος

• 800 ευρώ ετησίως, για νομικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική επιχείρηση και έχουν την έδρα τους σε τουριστικούς τόπους και σε πόλεις ή χωριά με πληθυσμό έως 200.000 κατοίκους.
• 1.000 ευρώ ετησίως, για νομικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική επιχείρηση και έχουν την έδρα τους σε πόλεις με πληθυσμό πάνω από 200.000 κατοίκους

Μετασχηματισμός – συγχωνεύσεις: Με τον νέο νόμο 4601/2019 που ισχύει από 15.4.2019 μπορούν να γίνουν μετατροπές από και σε ΙΚΕ όλα τα είδη μετασχηματισμών μεταξύ κάθε νομικής μορφής (Α.Ε., ΕΠΕ, ΙΚΕ, Ο.Ε., Ε.Ε.) πλην της ατομικής επιχείρησης, καθώς και συγχωνεύσεις, χωρίς όμως να εφαρμόζονται ευεργετικές φορολογικές διατάξεις (ν. 1297/1972, ν. 2166/1993 και ν. 4172/2013) για τυχόν υπεραξίες που θα προκύψουν από τη μεταβολή.